Ngày 27 và 28/9 tại Hà Nội, Cục Bản quyền tác giả đã phối hợp với Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP) tổ chức Hội nghị phổ biến Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ và nội dung cơ bản của Hiệp ước Marrakesh về giới hạn và ngoại lệ dành cho người khuyết tật nhìn, người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in và người khuyết tật khác không có khả năng tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường.

Toàn cảnh Hội nghị phổ biến Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ và nội dung cơ bản của Hiệp ước Marrakesh

Hội nghị diễn ra trong hai ngày với sự tham dự của các đại biểu đến từ các tổ chức về người khuyết tật, nhà xuất bản, thư viện, cơ sở giáo dục và đại diện của các cơ quan quản lý, thực thi của các Bộ, ngành có liên quan.

Ông Trịnh Tuấn Thành, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả phát biểu khai mạc Hội nghị

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Trịnh Tuấn Thành, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cho biết Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tham mưu, trình các cấp có thẩm quyền đề xuất gia nhập Hiệp ước Marrakesh. Trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ (đã được Quốc hội thông qua ngày 16/6/2022), Điều 25a về ngoại lệ quyền tác giả dành cho người khuyết tật đã được đề xuất bổ sung. Hiện nay, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang tiếp tục xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, Luật sửa đổi, bổ sung năm 2009 và năm 2022 về quyền tác giả, quyền liên quan. Việc gia nhập và thực thi Hiệp ước Marrakesh sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra và phân phối, truyền đạt các bản sao dễ tiếp cận của các tác phẩm đã công bố, bảo đảm cho người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in thực hiện quyền bình đẳng, vươn lên hòa nhập với cộng đồng.

Ông Patrick Haverman, Phó trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam tại Hội nghị

Tiếp đó, ông Patrick Haverman, Phó trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam cũng đã có bài phát biểu tại Hội nghị. Ông khẳng định quyền được tiếp cận với những tác phẩm của người khuyết tật nhìn và nhấn mạnh nhiệm vụ cần thiết phải giúp cho người khuyết tật tiếp cận được với sách, đọc và hiểu biết thêm, để có thể trải nghiệm việc đọc sách giống như người bình thường.

Bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả thuyết trình giới thiệu Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ 2022 và Hiệp ước Marrakesh tại Hội nghị

Bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả đã giới thiệu các nội dung sửa đổi, bổ sung về quyền tác giả, quyền liên quan trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ 2022 và tổng quan về việc Việt Nam hội nhập quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan và giới thiệu nội dung cơ bản của Hiệp ước Marrakesh.

Theo Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Phạm Thị Kim Oanh: “Việt Nam đã và đang tích cực, chủ động hội nhập quốc tế trong lĩnh vực về quyền tác giả, quyền liên quan. Bên cạnh việc tập trung rà soát, hoàn thiện văn bản hệ thống văn bản pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan đáp ứng sự phát triển của khoa học, công nghệ, sự thay đổi của các điều kiện kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế, cần đẩy mạnh một số hoạt động như: công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định về quyền tác giả, quyền liên quan; đào tạo và nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ thực thi; thanh tra, kiểm tra, xử lý xâm phạm, ứng dụng công nghệ thông tin phát hiện xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan để bảo đảm thực thi các cam kết quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan”.

Qua đó cho thấy, việc gia nhập Hiệp ước Marrakesh sẽ là một dấu mốc lớn, tạo sự cân bằng hợp lý giữa bảo vệ quyền tác giả và bảo vệ lợi ích chung của người khuyết tật nhìn, người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in và những người khuyết tật khác không có khả năng tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường. Đồng thời, mở ra cơ hội bảo đảm cho những người khuyết tật tại Việt Nam có thể thực hiện được quyền bình đẳng, vươn lên hòa nhập với cộng đồng một cách tốt nhất.

Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội người mù Việt Nam phát biểu tại Hội nghị

Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội người mù Việt Nam đã nêu lên thực trạng về nhu cầu nguồn tài liệu cho người khuyết tật nhìn, người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in và người khuyết tật khác không có khả năng tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường và đề xuất một số phương hướng giải quyết. Qua đó, có thể thấy số lượng sách, báo, tài liệu được chuyển đổi, sản xuất ở định dạng dễ tiếp cận còn rất hạn chế, gây ra những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống, học tập, công việc và hòa nhập xã hội  cho người khuyết tật nhìn. Bà bày tỏ mong muốn các cơ quan có thẩm quyền nhanh chóng thúc đẩy lộ trình gia nhập và thực thi Hiệp ước Marrakesh.

Đại diện của Vụ Thư viện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình bày tham luận

Đại diện của Vụ Thư viện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết thực trạng về khả năng đáp ứng nhu cầu nguồn tài nguyên thông tin cho người khuyết tật nhìn trong hệ thống thư viện công cộng Việt Nam. Công tác vận động, xã hội hóa đã được triển khai đẩy mạnh nhằm tranh thủ sự hỗ trợ của tổ chức, cá nhân và cộng đồng trong công tác thư viện, đặc biệt là trong công tác người khiếm thị. Tuy nhiên, hệ thống thư viện phục vụ người khuyết tật nhìn vẫn gặp nhiều khó khăn về tài chính cũng như thông tin, nguồn nhân lực,v.v..

Bà Đào Thu Hương, Cán bộ về quyền của người khuyết tật, UNDP trình bày tham luận

Tiếp đó, đại diện của UNDP và Trung tâm Công nghệ Trợ giúp và Hướng Nghiệp cho Người mù Sao Mai đã trình bày trước Hội nghị kinh nghiệm quốc tế về những ngoại lệ không xâm phạm quyền tác giả dành cho người khuyết tật nhìn, người khuyết tật khác không có khả năng tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường. Các tham luận đã mang đến những kinh nghiệm thực tiễn từ các mô hình tạo ra tài liệu dễ tiếp cận, các công cụ hỗ trợ đọc dành cho người khuyết tật nhìn từ các quốc gia khác trên thế giới.

Các đại biểu, khách mời chụp ảnh tại Hội nghị

Trải qua hai ngày làm việc, Hội nghị đã diễn ra thành công tốt đẹp và thu thập được nhiều ý kiến góp ý từ các khách mời tham dự để đóng góp, xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi về quyền tác giả, quyền liên quan (dự kiến sẽ trình Chính phủ trong tháng 11 năm 2022).

Các giải pháp, đề xuất để triển khai các quy định pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ dành cho người khuyết tật và chuẩn bị cho việc gia nhập và thực hiện Hiệp ước Marrakesh tại Việt Nam sẽ góp phần tạo sự cân bằng hợp lý giữa bảo vệ quyền tác giả và bảo vệ lợi ích chung của người khuyết tật nhìn, người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in và những người khuyết tật khác không có khả năng tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường. Đồng thời, mở ra cơ hội bảo đảm cho những người khuyết tật tại Việt Nam có thể thực hiện được quyền bình đẳng, vươn lên hòa nhập với cộng đồng.

An Phước Hạnh